KAZIMIERZ FRANUSIAK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Podporucznik Kazimierz Franusiak, 29 lat, nauczyciel, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany [w nocy] z 29 na 30 czerwca 1940 r., podczas obławy, jaką we Włodzimierzu Wołyńskim urządziło NKWD i policja sowiecka.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Nowosybirska obłast, posiołek Bichtuił.

4. Opis obozu, więzienia:

60 km w głąb tajgi, na wyrębie w kształcie koła o średnicy kilometra postawione były baraki, które zamieszkiwali przesiedleńcy. Tereny błotniste, wylęgarnia komarów. Największą plagą były komary, pluskwy i szczury. W jednej izbie mieszkało po pięć do dziesięciu osób.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Zesłańcy to zakluczeni rosyjscy, Żydzi (50 proc.), Ukraińcy i Polacy 20 proc. Poziom umysłowy bardzo zróżnicowany. Stosunek zakluczonych do Polaków dość przychylny, Żydów – wrogi, donosili i podpuszczali osadników rosyjskich przeciw Polakom, lżyli imię Polski i Polaków.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Polacy wszyscy pracowali w lesie, na wyrębie lub jako woźnice. Praca trwała od 8.00 do 12.00 i od 14.00 do 18.00. Bardzo często było zarządzenie pracować o trzy lub cztery godziny dłużej. Przez sześć miesięcy nie było ani [jednego] dnia wolnego od pracy. Wynagrodzenie większości równało się wartości kilograma chleba (dziennie). Normy bardzo wysokie, tak że nikt nie mógł ich wypracować. Ubranie do pracy można było kupić tylko jedno na rok i za własne pieniądze.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Za niewyjście lub spóźnienie się do pracy oddawali pod sąd. Karali grzywną i więzieniem.

Urządzali mityngi, odczyty okolicznościowe, widowiska propagandowe, zmuszali do obecności.