BOLESŁAW CIEŚLAK

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kapral Bolesław Cieślak, nr 160, 36 lat, maszynista, żonaty, troje dzieci.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

12 grudnia 1939 roku zostałem aresztowany przez władze sowieckie (NKWD) w mieście Stolin. W Stolinie siedziałem w więzieniu od chwili aresztowania do 6 kwietnia 1940, a następnie wywieziono mnie do ZSRR. Oskarżono mnie o kontrrewolucję po tzw. statii BSSR 62.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Stolin, Mińsk, Wielikaja Inta (ASSR Komi)

4. Opis obozu, więzienia (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Obóz pracy zajmował przestrzeń kwadratu, położony na terenie bagnistym, odrutowany, na rogach stały wieże obserwacyjne, na których czuwała straż. Wyżej wspomniany obóz należał do obozów [nieczytelne], liczył 20 baraków, z tego część stanowiły budynki drewniane (10), a reszta to ziemianki. Warunki mieszkaniowe były złe. W barakach było ciasno, brudno, ciemno. Z higieną było bardzo fatalnie: raz w miesiącu łaźnia, bieliznę zmieniano raz w miesiącu tylko, w czasie kąpieli. Nie było naczyń do jedzenia, więźniowie używali do jedzenia zardzewiałych, brudnych puszek. Z powodu złej opieki higienicznej żerowały wszy, które trudno było wytępić, baraki brudne, pełno pluskiew, karakanów i innego robactwa.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

W lagrze pracowali więźniowie różnych narodowości: Litwini, Łotysze, Estończycy, największą część więźniów tego obozu stanowili Polacy. Więźniowie ci przeważnie byli osadzeni za kontrrewolucję. Następnie byli obywatele ZSRR, jak: Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, Uzbecy, Turkmeni, Gruzini i szereg innych narodowości. Przestępstwa u wyżej podanych narodowości były różne, byli sądzeni po tzw. politiczeskoj statii i bytowoj statii (bijatyki, kradzieże itp.).

Więźniowie polityczni ruscy odróżniali się od innych pozostałych więźniów ruskich, byli dość inteligentni, wyrozumiali, współczuli nam, podtrzymywali Polaków na duchu, natomiast ci ostatni odnosili się do Polaków arogancko, kradli, rabowali i często przychodziło do bójek z nimi. Stosunków dobrych z nimi nie dało się zaprowadzić. Zaś stosunki z więźniami z Litwy, Łotwy, Estonii były dość dobre.

6. Życie w obozie, w więzieniu (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne itd.):

Życie w obozie było bardzo złe. O piątej rano pobudka (podjom) od 5.00 do 6.00 ubieranie się do pracy (pobieranie śniadania (3/4 [litra] rzadkiej, pośnej [postnej] zupy owsianej). Godzina 6.00 rano przydzielanie ludzi do pracy (tzw. razwod). Pracowałem w kopalni węgla, warunki były bardzo ciężkie, gdyż człowiek musiał pracować na rzadkiej i pośnej [postnej] owsiance niemal cały dzień, to jest od 6.00 do 12.00. Od 12.00 do 13.00 przerwa obiadowa, w tym czasie otrzymywaliśmy obiad składający się z dwóch łyżek kaszy jaglanej, zupy owsianej i gotowanej ryby (tzw. treska). Od godz. 13.00 do 6.00 wieczorem praca. O godzinie 6.00 koniec pracy i odmarsz pod konwojem do obozu. Zaraz po powrocie z pracy otrzymywaliśmy kolację (kasza owsiana na goło i wrzątek – kipiatok), po kolacji spanie. Warunki pracy były bardzo ciężkie: na człowieka przypadało siedem metrów sześciennych [nieczytelne] ziemi, tzn. norma, którą w tych warunkach ciężko było wyrobić. Kto zrobił mniej niż 100 proc., otrzymywał marne jedzenie (1 kocioł) składające się z wody i paru ziaren owsa, 300 gramów chleba. Kosztem naszej pracy żyli więźniowie [nieczytelne]. Na przykład jeżeli polski więzień wyrobił normę 90 proc, to brygadier zapisywał mu 50 proc., a resztę procentów potrącał na udział kolegów, którzy otrzymywali tzw. stachanowski kocioł. Tak było na początku naszego pobytu w lagrze przez trzy miesiące i trwało tak długo jak nasi to oszukaństwo zauważyli [?]. Przez takie oszukaństwo dużo ludzi wycieńczało się z braku dobrego pożywienia, a dużej [nieczytelne dwa wersy].

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Ustosunkowanie się władz NKWD do Polaków było wrogie. W czasie badań bili, zamykali do karcerów, pluli w twarz, starali się wpoić ducha komunistycznego wśród Polaków.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomoc lekarska słaba. Do prac wypędzano ludzi chorych. Jeden z Polaków zmarł, raniony przez konwojenta, który [przez] nieuwagę zranił go. Nazwisko ranionego Śmigus, imienia nie pamiętam, wiem że pochodził z Warszawy. Wyżej wymieniony robotnik w krótkim czasie po wypadku zmarł.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Łączność z lagru utrzymywałem z żoną, która mieszkała w Polsce, w pow. stolińskim.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Na podstawie amnestii dla obywateli polskich zostałem zwolniony z lagru i skierowany do Wojska Polskiego w mieście Tockoje.