KSAWERY MACIUKIEWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Bombardier Ksawery Maciukiewicz, 36 lat, rolnik, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

10 lutego 1940 roku zostałem aresztowany w Przewałkach [Przewałce], powiat Grodno. Aresztowanie nastąpiło bez wyjaśnienia powodów, przypuszczalnie za to, że byłem bratem gajowego. Zostałem zesłany z żoną i dzieckiem na Ural.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Miejscem mego pobytu na Uralu była Iwaka.

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

Mieszkałem 10 kilometrów za Iwaką, w lesie, wraz 700 ludźmi – zesłańcami. W pomieszczeniu cztery na pięć metrów mieszkały dwie rodziny. Warunki mieszkaniowe były bardzo złe. Warunki higieniczne zależały od samych rodzin zamieszkujących dane pomieszczenie.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

Na 700 ludzi było tylko kilka rodzin ukraińskich, olbrzymią większość stanowili Polacy. Był to element osadniczy, poza tym leśniczowie, gajowi itp. Wszyscy żyli zgodnie, z wyjątkiem Ukraińca Soroki, który był wrogo nastawiony do Polaków.

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne etc.):

Pracowałem w lesie od 8.00 rano do 5.00 wieczorem. Warunki pracy były bardzo ciężkie. Norma wynosiła: pięć metrów sześciennych drzewa ściąć i spalić gałęzie. Na robotę chodziło się 18 kilometrów. Wyżywienie było marne: za wyrobienie normy dostawałem 500 gramów chleba, dla dziecka 250, dla żony 400. Ubranie miałem przywiezione z domu. Stosunki między wywiezionymi były koleżeńskie.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Żołnierze NKWD wypędzali nas na robotę, obchodząc się z nami brutalnie; propaganda komunistyczna starała się wpoić w nas przekonanie, że w ZSRR jest lepiej niż w Polsce było, że wszyscy muszą pracować dla dobra Związku Sowieckiego. Zbierali często informacje o Polsce.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomoc lekarska była słaba. Umarło przeszło 50 ludzi.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Utrzymywaliśmy łączność z krajem; można było otrzymywać listy i paczki żywnościowe.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Po amnestii zostałem zwolniony, lecz do polskiej armii nie chciano nas puścić. Po miesiącu puszczono nas i własnym kosztem dostałem się do Uzbekistanu wraz z żoną i dzieckiem. Utrzymywałem się z pracy na kołchozie, po czym w lutym 1942 w Kermine wstąpiłem do armii polskiej.