KAROL ROGOWSKI

1. [Dane osobiste:]

Kanonier Karol Rogowski, 36 lat, rolnik, kawaler; nr poczty polowej 163.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

Wywieziony do ZSRR 20 czerwca 1940 roku (wolna zsyłka).

3. [Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:]

Wywieziony do Dżurun , obłast aktiubińska, kołchoz Budionny.

4. [Opis obozu, więzienia:]

Budynki z ziemi, ciasne, ciemne, bez podłóg, bez okien, higiena nie do opisania.

5. [Skład więźniów, jeńców, zesłańców:]

Mieszkańcy posiołku różnej narodowości, plus 15 [?] rodzin z Polski z wysłania. Była wiara w lepszą przyszłość. Ludność tubylcza wrogo usposobiona do Polaków.

6. [Życie w obozie, więzieniu:]

Życie na posiołku ciężkie, od wschodu do zachodu ciężka praca w polu, warunków pracy, jakich wymagali, nie można było spełnić z powodu osłabienia spowodowanego złym wyżywieniem, które składało się dziennie z 10 deka mąki i 400 gramów chleba na tydzień. Wypłata roczna 15 rubli i 60 kilogramów ziemniaków. Ubrania żadnego nie można było nabyć, sprzedawano jeszcze swoje, aby nie zginąć z głodu, dla urzędników rosyjskich. Polacy między sobą wspomagali się w biedzie. Życia kulturalnego nie było.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

Stosunek NKWD bardzo wrogi do Polaków. Jeżeli ktoś zachorował z wycieńczenia i nie mógł iść do pracy, wtedy go sądzono, nie dając mu środków do życia i wysyłano na kilka lat do łagrów, propagandę przeciwko Polsce szerzyli na dużą skalę: że w Polsce niczego nie ma, jeść nie dawali, a do pracy napędzali kijami, że w Polsce było niewolnictwo i nie tylko w Polsce. Przepowiadali kres Anglii i Ameryce, bo są państwami demokratycznymi, które wykorzystują robotników, a oni mają ich wyrwać z rąk kapitalistów.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Pomoc lekarska była taka, żeby chory jak najprędzej zmarł (przykład: prosiliśmy o umieszczenie jednego z Polaków w szpitalu, lekarz arogancko odpowiedział, że nie jest „polskim [nieczytelne]”, on ma swoich ludzi do leczenia. Częste wypadki śmierci z głodu i zimna. Zmarli: Godlewski (60 lat) z Radziłowa, pow. Łomża i Mastyk z Makowskiego, pow. Łomża. Więcej nazwisk już nie przypominam sobie.

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Łączności z krajem stałej nie było, często przepadały wysyłane listy, pieniądze i paczki żywnościowe.

10. [Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?]

Zwolniony zostałem we wrześniu 1941 roku, od tego czasu mogłem się poruszać wszędzie swobodnie. 25 lutego 1942 otrzymuję kartę powołania do wojska do Dżurunia.

Miejsce postoju, 16 marca 1943 r.