AUGUSTYN ŁAPTASZYŃSKI

1. Dane osobiste:

Kapral Augustyn Łaptaszyński, 25 lat, kolejarz, wolny.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

17 marca 1940 r. w Sieniawie, po przekroczeniu granicy z okupacji niemieckiej, aresztowany przez wojsko.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Łagier w Kandałakszy, liesopował w Kut-Oziero [?], budowa kolei w północnym Uralu.

4. Opis obozu:

Łagier w Kandałakszy – sześć tysięcy ludzi; osuszanie moczarów, kopanie tuneli.

Obóz „Kolonia 222” przy budowie kolei na północnym Uralu – baraki i namioty w tundrze, warunki mieszkalne niezwykle ciężkie.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Większość Polacy, uciekinierzy z okupacji niemieckiej. Niewielu politycznych, liczni przestępcy kryminalni Rosjanie. Stosunku wzajemne bardzo nieprzyjazne, na przykład opryszki rosyjscy przemocą wyrwali wyżej wymienionemu dwa złote zęby.

6. Życie w obozie:

Praca w bardzo ciężkich warunkach, po pas w bagnie, plaga komarów. Polacy przeważnie nie mieli nakomarników. Obuwie sporządzano sobie z łyka. Ubranie własne – roboczego nie było; lepsze części ubrania odbierali przemocą dozorcy i rosyjscy współwięźniowie. Używanie psów do zmuszania do pracy. Norma: pięć metrów sześciennych ziemi przy robotach ziemnych, a przy przenoszeniu drzewa 18 kloców sześciometrowych na odległość kilometra. Wyżywienie: 300 g chleba i raz dziennie zupa.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Sposób badania: dręczenie przez niedopuszczanie do zaśnięcia, terroryzowanie strzałami, bicie. Kary: karcer w celi z wodą, leżenie ze związanymi rękami i nogami, wieszanie za ręce, opierając się końcami palców nóg o ziemię. Propaganda bezbożnictwa, lżenie polskości, odbieranie nadziei na powrót do kraju.

8. Pomoc lekarska, szpitalna, śmiertelność:

Odmowa pomocy lekarskiej Polakom, bardzo duża (70 proc.) śmiertelność w obozie.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?:

Żadna.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Zwolniony 17 września 1941 r., otrzymał 217 rubli na drogę i wyżywienie. W czasie podróży koleją do Buzułuku wysłany przez NKWD do Uzbekistanu odbył podróż barkami po Amu- darii, po czym pracował w kołchozach w bardzo ciężkich warunkach. 8 lutego 1942 r. stanął na komisji w Kaganie.