JAN ŁAGOWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Jan Łagowski, kanonier, 24 lata, krawiec, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

10 lutego 1940 r. we własnym domu w miejscowości Delejów, pow. Stanisławów, wraz z rodziną, celem przesiedlenia. Zarzut: konfident.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca robót przymusowych:

Posiołek Rokotienka, obłast czkałowska, miejsce zamieszkania wraz z rodziną. Praca w miejscowej kopalni miedzi pod nadzorem NKWD.

4. Opis obozu, więzienia:

Obóz w oddaleniu za miasteczkiem. Nadzór NKWD. Mała izba do mieszkania i to z góry przeznaczona dla czterech rodzin sąsiednich. Warunki złe, mieszkania brudne, higiena niska.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Rodzin było sto, wszyscy koloniści z miejscowości Delejów i sąsiednich. Przeważnie Polacy, tylko kilka rodzin ukraińskich, gajowych z lasów państwowych, z Nadwórny, woj. stanisławowskie. Stosunek miejscowej ludności rosyjskiej przychylny, natomiast władz rosyjskich zły.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie ciężkie z powodu trudności zdobycia żywności dla rodziny. Praca osiem godzin dziennie w kopalni przy grużeniu rudy miednej. Wynagrodzenie średnie tylko wtedy, gdy wyrobiłem normę, a normę było bardzo ciężko wypracować. Ubranie było bardzo trudno kupić, bo się kupowało na roboczych – matka nie pracowała, więc nie można było nic na nią kupić. Młodzież wciągano do organizacji Komuniści [Komsomoł?].

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Władze NKWD ustosunkowywały się bardzo ostro, sposób badania bardzo ostry i czasami parę razy w tygodniu. Stałe zebrania wszystkich Polaków w celach propagandowych. Starano się wpoić ducha komunistycznego. O Polsce wyrażano się w zły sposób i mówili, że nigdy Polska już nie powstanie, a my już tam nie wrócimy.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska była na posiołku, jednak udzielano zwolnień od pracy tylko za zezwoleniem naczelnika NKWD. Śmiertelność na posiołku wynosiła ok. 40 procent. Z rodziny mojej w Rosji umarła matka Katarzyna Łagowska.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Do wybuchu wojny z Niemcami mieliśmy łączność z siostrami w Polsce, z chwilą wybuchu wojny łączność została zerwana.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Z posiołka uciekłem wraz z rodziną 18 września 1941 r. Zwolnić [nas] nie chcieli, bo nie mieli robotników do kopalni. Uciekliśmy do Kazachstanu, gdzie przebywaliśmy do lutego 1942 r. Stamtąd 8 lutego 1942 r. wyjechałem do Wojska Polskiego na punkt zborny w Czokpaku, obłast Ałmaty.